Τρίτη, Φεβρουαρίου 26, 2019

25 Φεβρουαρίου: γεννιέται ο George Harrison


26 Φεβρουαρίου: γεννιέται ο Νίκος Χατζηκυριάκος - Γκίκας



"(...) Το ένστικτο του Έλληνα νησιώτη λειτουργούσε με ασφάλεια μέσα στα ξανοίγματα του κοσμοπολίτη Ευρωπαίου. Πολύ γρήγορα άρχισε ν' αντιλαμβάνεται ότι όλη αυτή η ιστορία για το χάσμα που ανοίγεται ανάμεσα στη νεότερη τέχνη και την παράδοση δεν είναι παρά ένας μύθος. Ότι, απεναντίας, οι ρίζες των νέων αντιλήψεων βρίσκονται βυθισμένες ουσιαστικά μέσα στ' αρχαία εκείνα χώματα που τα διαπότισαν οι έγνοιες για την ανακάλυψη μερικών αναλλοίωτων κανόνων.



Ο Le Corbusier είχε μιλήσει κάποτε για ένα ορθογώνιο τρίγωνο, που είναι ο ελληνικός πολιτισμός, και που έχει για κορυφή του τον Παρθενώνα. Την ανιούσα του τριγώνου αυτού μελετά και παρακολουθεί αναδρομικά ο ζωγράφος μας.

(...)

Ο λαός, που δεν έχει αφήσει τη μνήμη του να συρθεί στη σκόνη των μουσείων, κατέχει αυτό το μυστικό, είναι ο φορέας του ο ασύνειδος. Κι ο Χατζηκυριάκος Γκίκας, ξαναγυρίζοντας στην Ελλάδα, το βλέπει αυτό κάθε μέρα, κάθε στιγμή. Δεν απορεί διόλου όταν κάποτε, σ' ένα ταξίδι του, ο Γαλλοελβετός πρωτεργάτης της σύγχρονης οικοδομικής απομένει πλάι του θαμπωμένος μπροστά στο θέαμα της Σαντορίνης. Εδώ, αλήθεια, τα γυμνά βράχια, το φως, οι άνεμοι κι ανάγκες των απλών ανθρώπων, έχουν υπαγορεύσει τα πάντα. Βλέπεις ένα κομμάτι χρωματιστής καμένης γης, ένα τόξο ή μια γωνία ορθή από κάτασπρη ταπεινή ύλη· τα βλέπεις· κι αμέσως την ίδια ώρα, νιώθεις τη θέρμη του ήλιου επάνω σου, ακούς το τζιτζίκι που τραγουδάει, μαντεύεις πού ωριμάζει το σύκο, πού μαυρίζει το σταφύλι, πού προσμένει το νερό της στέρνας. (...)

Ο Χατζηκυριάκος Γκίκας, όπως άλλωστε και οι άλλοι νέοι ζωγράφοι που εργάζονται συνειδητά και προτιμούν την άμεση επαφή με τα πρώτα στρώματα της καταγωγής τους, έδωσε ιδιαίτερη σημασία στη μελέτη της αισθητικής του ανατολικού κόσμου. Κινημένος στην αρχή από τη μνήμη της παράδοσης αυτής, (...) οδηγήθηκε ύστερα μόνος του ως την τέχνη της Άπω Ανατολής, κατάγινε με τα έργα των Γιαπωνέζων και Κινέζων ζωγράφων, κάτι περισσότερο, μπήκε στη νοοτροπία τους και την ιδιαίτερη τεχνική τους.(...)"

Ελύτης, Ο. (1974). Ανοιχτά Χαρτιά.

Ο Νίκος Χατζηκυριάκος Γκίκας γεννήθηκε μια μέρα σαν σήμερα, στις 26 Φεβρουαρίου 1906.







Πέμπτη, Φεβρουαρίου 21, 2019

21 Φεβρουαρίου: γεννιέται η Nina Simone


21 Φεβρουαρίου: γεννιέται η Nina Simone.


21 Φεβρουαρίου: γεννιέται η Αναϊς Νιν


«Είναι εντάξει για μια γυναίκα, να 'ναι πάνω απ' όλα άνθρωπος. Εγώ ήμουν πρωτίστως γυναίκα».

«Κάθε συμμετοχή σου στον άνομο έρωτά μας σημαίνει τη γέννηση μιας υπέροχης ανάμνησης. Κι αν φοβάμαι κάτι, είναι πως όταν κάποια στιγμή μ’ αφήσεις, εγώ θα καταντήσω μια υστερική που θα θαφτεί κάτω από τον σορό των αναμνήσεων. Και αυτές θα έχουν μια μυρωδιά από αγιόκλημα».

Ήταν συγγραφέας, ταξιδεύτρια και δοκιμιογράφος. Έγινε περισσότερο γνωστή μέσα από την έκδοση των ημερολογίων της. Ξόδεψε πάνω από 40 χρόνια, στο μεγάλο ταξίδι της αυτογνωσίας κι έγινε πασίγνωστη για τούτο ακριβώς. Πίστευε πως την ελευθερία μας τη χαρίζει μόνο το μακρύ κι επίπονο ταξίδι προς την αυτογνωσία.

Τα έργα που έχουν μελετηθεί περισσότερο είναι τα ημερολόγια της, τα οποία ξεκίνησε να γράφει από την εφηβεία της και που παρείχαν πολλές πληροφορίες της ζωής της και την προσωπικών της σχέσεων.

Η Αναΐς Νιν γεννήθηκε μια μέρα σαν σήμερα, στις 21 Φεβρουαρίου 1903,

Τρίτη, Φεβρουαρίου 19, 2019

19 Φεβρουαρίου 1988: θάνατος του Ρενέ Σαρ

Η ποίηση ζει από αέναη αϋπνία.
René Char



Ζακμάρ και Ζυλιά

Το «Ζακμάρ και Ζυλιά» είναι ένα πεζό ποίημα που αποτελείται από πέντε στροφές. Η κάθε στροφή (εκτός από την τελευταία) αρχίζει με το ίδιο μοτίβο. Δεσπόζει δηλαδή μια εμμονή η οποία εκφράζεται με την επανάληψη ενός στοιχείου της θνητής φύσης (αντιπροσωπεύεται εδώ από τη λέξη χορτάρι). Από αυτή την εμμονή, το ποίημα αναβλύζει σαν μια ακτίνα μέσα από εικόνες, σαν μέσα από μια νοσταλγική ανάμνηση ενός χαμένου παραδείσου όπου φαίνεται η παρουσία του ανθρώπου και οι ελπίδες του.



Άλλοτε το χορτάρι, την ώρα που οι δρόμοι της γης συμφωνούν στην παρακμή τους, ύψωνε απαλά τους μίσχους του και άναβε το φως του. Οι καβαλάρηδες της μέρας γεννιούνταν στο βλέμμα του έρωτά τους και οι πύργοι των αγαπημένων τους¹ μέτραγαν περισσότερα παράθυρα απ’ όσες μικρές θύελλες φέρνει η άβυσσος.

Άλλοτε το χορτάρι γνώριζε χίλιους κανόνες που με τίποτα δεν έρχονταν σ’ αντίθεση μεταξύ τους. Ήταν ο σωτήρας των βουτηγμένων στα δάκρυα ανθρώπων. Παραμύθιαζε² τα ζώα, έδινε καταφύγιο στη πλάνη. Το εύρος του συγκρινόταν με τον ουρανό που νίκησε το φόβο του χρόνου και ελάττωσε τον πόνο.

Άλλοτε το χορτάρι ήταν καλό για τους τρελούς και εχθρικό στο δήμιο. Συνοδοιπορούσε με την αρχή του παντός. Τα παιχνίδια που επινοούσε είχαν φτερά στο χαμόγελό τους (παιχνίδια ξεχασμένα και πρόσκαιρα). Δεν ήταν σκληρό για κανέναν από αυτούς που έχαναν το δρόμο τους και εύχονταν ποτέ να μην τον ξαναβρούν.

Άλλοτε το χορτάρι είχε αποφανθεί πως η νύχτα αξίζει λιγότερο από την εξουσία της, πως οι πηγές δεν περιπλέκουν χωρίς λόγο την πορεία τους, πως ο σπόρος που πέφτει κάτω βρίσκεται σχεδόν στο ράμφος του πουλιού. Άλλοτε, γη και ουρανός μισούνταν όμως ουρανός και γη ζούσαν.

Η ακατάσβεστη ξηρασία φεύγει. Ο άνθρωπος είναι ένας ξένος για την αυγή. Όμως στην πορεία της ζωής που δεν μπορεί ακόμη κανείς να φανταστεί, υπάρχουν επιθυμίες που πάλλονται, ψίθυροι που αντιμάχονται και παιδιά σώα και αβλαβή που ανακαλύπτουν.

19 Φεβρουαρίου 1988: θάνατος του Ρενέ Σαρ


Στις 19 Φεβρουαρίου 1988  πέθανε ο Ρενέ Σαρ, ένας από τους σημαντικότερους Γάλλους ποιητές του 20ου αιώνα. Γεννήθηκε στο χωριό Ιλ – συρ – λα – Σόργκ της Προβηγκίας (Provence) στην νότια Γαλλία το 1907.

Στα τέλη της δεκαετίας του 1920 εγκαταστάθηκε στο Παρίσι συνεργάστηκε με τους κύκλους των υπερρεαλιστών. Μαζί με τους Breton και Eluard εξέδωσε το συλλογικό «Ralentir Travaux», πειραματίστηκε για λίγο με την λεγόμενη «αυτόματη γραφή» και δημοσίευσε το 1929 στο τελευταίο τεύχος της επιθεώρησης La Révolution Surréaliste.

Το 1934 λόγω διαφωνιών σε αρκετά ζητήματα με τους υπερρεαλιστές και ιδίως με την εμμονή του Μπρετόν να καθιερώσει μία εκφρασιακή «ορθοδοξία», κυκλοφόρησε την ποιητική συλλογή Le Marteau sans maitre που παρέμενε στους κόλπους του κινήματος, καθώς περιελάμβανε αρκετά παλαιά ποιήματά του.

Πέμπτη, Φεβρουαρίου 14, 2019

14 Φεβρουαρίου 1884: γεννιέται ο Κώστας Βάρναλης


"(...)

Δε θα σε μάθω να μιλάς
και τ’ άδικο φωνάξεις
ξέρω πως θα 'χεις την καρδιά
τόσο καλή τόσο γλυκή
που μες τα βρόχια της οργής
ταχειά, ταχειά θε να σπαράξεις.
...

Θεριά οι ανθρώποι δεν μπορούν
το φως να το σηκώσουν
δεν είναι η αλήθεια πιο χρυσή
απ’ την αλήθεια της σιωπής
χίλιες φορές να γεννηθείς
τόσες, τόσες θα σε σταυρώσουν
(...)"

Εργάστηκε για χρόνια ως εκπαιδευτικός στη δημόσια μέση εκπαίδευση σε Βουλγαρία και Ελλάδα. Το 1919 έλαβε υποτροφία για μετεκπαίδευση στο Παρίσι. Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στη Γαλλία παρακολούθησε μαθήματα φιλοσοφίας, φιλολογίας, κοινωνιολογίας και αισθητικής.

Ήταν ποιητής, πεζογράφος, δοκιμιογράφος και μεταφραστής. Αλλά και αγαπημένος «δάσκαλος» για μία ολόκληρη γενιά λογοτεχνών. Τιμήθηκε με το Βραβείο Ειρήνης του Λένιν το 1959.

Ο Κώστας Βάρναλης γεννήθηκε μια μέρα σαν σήμερα, στις 14 Φεβρουαρίου 1884.

Τρίτη, Φεβρουαρίου 12, 2019

12 Φεβρουαρίου 1954: γεννιέται ο Τζίμης Πανούσης


"Όπως πέφτει ένα φύλλο (ουχ)
Έτσι χάνεις κι ένα φίλο (ουχ)
Έτσι φεύγω κι εγώ τώρα
Έτσι φεύγω κι εγώ τώρα...

Στο στερνό το σταυροδρόμι (ουχ)
Δως μου ήλιο και συγγνώμη
Ξέχασέ με και προχώρα
Ξέχασέ με και προχώρα...

(...) "

Τέλη '80 - αρχές '90: για την παρέα ο ερχομός του στη Θεσσαλονίκη ήταν το γ ε γ ο ν ό ς που έπρεπε να τιμηθεί δεόντως! Ανατρεπτική παρουσία, σε μόνιμη ρήξη με το ΠΑΣΟΚ του Κουλουμπή, τα ΜΑΤ και αγκαλιά με την κλειδαρότρυπα. Με τις λεκάνες τουαλέτας για ντεκόρ στη σκηνή και φόρμες κρατούμενου.

Μονίμως στο μενού και στη διαπασών για μεγάλα ταξίδια με το Autobianchi: από Θεσσαλονίκη για Άρτα, φυσικά μέσω Κατάρας - δεν είχε τότε Εγνατία Οδό...

Ο καυστικός Τζίμης Πανούσης έτρεχε στα δικαστήρια με τον Ακατανόμαστο που είχε τσιμπήσει την πετονιά και δεν έλεγε να την αφήσει. Τοποθετούσε σφυροδρέπανο στη σημαία, έδινε συνεντεύξεις σε περιθωριακά περιοδικά και σουλατσάριζε στα Εξάρχεια με άλλες μεταμοντέρνες καλλιτεχνικές νεοελληνικές φυσιογνωμίες.

Ο Τζιμάκος γεννήθηκε μια μέρα σαν σήμερα στις 12 Φεβρουαρίου 1954. Έκτοτε επιμένει με την πρώτη ευκαιρία να της πάρει λαμπατέρ!

Δευτέρα, Φεβρουαρίου 11, 2019

11 Φεβρουαρίου του 1963: θάνατος Σύλβια Πλαθ



«Είδα τη ζωή μου να διακλαδίζεται μπροστά μου σαν την πράσινη συκιά της ιστορίας (…) Είδα τον εαυτό μου να κάθεται καβάλα σ’ ένα κλαδί και να λιμοκτονεί, επειδή δεν μπορούσα να αποφασίσω ποιο από τα σύκα να διαλέξω. Τα ήθελα όλα, μα το να διαλέξω το ένα σήμαινε ότι θα έχανα όλα τα υπόλοιπα. »

Απόσπασμα από το μυθιστόρημα «Ο Γυάλινος Κώδων» της Σύλβια Πλαθ.

Η Πλαθ έθεσε τέρμα στη ζωή της μέσα στο σπίτι της στο Λονδίνο, βάζοντας το κεφάλι της στον φούρνο του γκαζιού. Ήταν μια μέρα σαν σήμερα, στις 11 Φεβρουαρίου του 1963.

Μια ιστορία θα σας πω...

Κυριακή, Φεβρουαρίου 10, 2019

10 Φεβρουαρίου 1975: θάνατος Νίκου Καββαδία

"Θὰ πάψω πιὰ γιὰ μακρινὰ ταξίδια νὰ μιλῶ
οἱ φίλοι θὰ νομίζουνε πὼς τά ῾χω πιὰ ξεχάσει,
κι ἡ μάνα μου, χαρούμενη, θὰ λέει σ᾿ ὅποιον ρωτᾶ
«Ἦταν μία λόξα νεανική, μὰ τώρα ἔχει περάσει…»..."

Ναι, Νίκος Καββαδίας. Έφυγε μια μέρα σαν σήμερα, στις 10 Φεβρουαρίου 1975.


Σάββατο, Φεβρουαρίου 09, 2019

9η Φεβρουαρίου


Η 9η Φεβρουαρίου, ημέρα μνήμης του εθνικού ποιητή Διονύσιου Σολωμού, έχει καθιερωθεί ως Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας.

Γράφει ο Οδυσσέας Ελύτης:

"[...] η γλώσσας μας είναι σε θέση, και μπορεί πια, ν' αποτυπώσει το πιο περίπλοκο ρητορικό σχήμα, να παρακολουθήσει το πιο ασυγκράτητο παραλήρημα, να προικιστεί με τη λαμπρότερη χλιδή, να γεμίσει δυο και τρεις σελίδες, αν η περίσταση το φέρει, με μια μοναδική φράση, που να διαγράφει με όσο μεγαλύτερη άνεση και χάρη την τροχιά της, ίδια κομήτης που πάει αρμενίζοντας μ' αργούς ελιγμούς και χάνεται μέσα στον ουρανό της νύχτας σπιθοβολώντας. [...]"

Και η Ζακλίν ντε Ρομιγί:

«Το να μάθεις να σκέφτεσαι, να κρίνεις, να είσαι ακριβολόγος και να ζυγίζεις τις λέξεις σου, να ανταλλάσσεις ιδέες, να ακούς τον άλλον σημαίνει ότι είσαι ικανός να κάνεις διάλογο. Είναι ο µόνος τρόπος για να μετριάσεις τη βία που ορθώνεται γύρω µας».

Οι λέξεις είναι το φρούριο που προφυλάσσει από την κτηνωδία. Όταν δεν γνωρίζουμε, όταν δεν μπορούμε να εκφραστούμε, όταν χειριζόμαστε τα πράγματα κατά προσέγγιση όπως κάνουν πολλοί νέοι σήμερα, όταν τα λόγια δεν είναι αρκετά για να ακουστούν, όταν ο λόγος δεν είναι επεξεργασμένος επειδή η σκέψη είναι ασαφής, τότε δεν μένει παρά η γροθιά, το ξύλο, η τυφλή βία. Κι αυτή απειλεί να στραγγαλίσει τον δυτικό, ανθρωπιστικό ιδανικό µας κόσμο».

Το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας στο Διαδίκτυο: https://greeklanguage.gr/

9 Φεβρουαρίου 1857: θάνατος Διονυσίου Σολωμού


9 Φεβρουαρίου 1857: θάνατος Διονυσίου Σολωμού

Παρασκευή, Φεβρουαρίου 08, 2019

8 Φεβρουαρίου 1828: γεννιέται ο Ιούλιος Βερν


" [...] Αλλά η Ερυθρά Θάλασσα είναι πολύ ιδιόρρυθμη και θυμώνει συχνά, όπως όλοι οι στενόμακροι κόλποι. Όταν φυσούσε αέρας, είτε από τις ασιατικές είτε από τις αφρικανικές ακτές, το Μογγολία, αεροδυναμικό σκαρί με προπέλα, πήγαινε τρομερά γρήγορα. Τότε οι κυρίες εξαφανίζονταν, τα πιάνα σώπαιναν, οι χοροί και τα τραγούδια σταματούσαν. Κι όμως, παρά τους ανέμους, παρά την τρικυμία, το υπερωκεάνιο, σπρωγμένο από την ισχυρή μηχανή του, έτρεχε ακατάπαυστα προς το στενό Μπαμπ-ελ-Μαντέμπ. [...] "

Είναι η πέμπτη παράγραφος του 9ου Κεφαλαίου από το βιβλίο "Ο γύρος του κόσμου σε 80 ημέρες" και παρόμοιες περιγραφές του Γάλλου μυθιστοριογράφου τρυπούσαν το παιδικό μου κεφάλι και μ' έβαζαν να ψάχνω με τα ακροδάκτυλα τους πολυκαιρισμένους χάρτες του σπιτιού! Κάπως έτσι, υποθέτω, γεννήθηκε η αγάπη για τα ταξίδια....

Ο Γάλλος μυθιστοριογράφος Ιούλιος Βερν γεννήθηκε στις 8 Φεβρουαρίου 1828. Ήταν ποιητής και θεατρικός συγγραφέας, ιδιαίτερα γνωστός για τα περιπετειώδη μυθιστορήματά του και τη βαθιά επιρροή του στο λογοτεχνικό είδος της επιστημονικής φαντασίας.

8 Φεβρουαρίου 1980: θάνατος Νίκου Ξυλούρη


Θυμάμαι η φωνή του μας καλωσόριζε πρωί πρωί στο λιμάνι του Ηρακλείου από τα μεγάφωνα των τεράστιων στα μάτια μας πλοίων... Οι δίσκοι και οι κασέτες με τη φωνή του παντού στο σπίτι. Η φωτογραφία του με το κρητικό σαρίκι στο σπίτι του παππού, στην Κρήτη... Κάθε φορά το ίδιο ρίγος με τη φωνή του.

Όμως, εκείνη τη φορά, οι επιβάτες της πτήσης από Ηράκλειο για Αθήνα παγώσαμε στο άκουσμα από τα μεγάφωνα ότι πέθανε ο Νίκος Ξυλούρης. Ως δεκάχρονος δεν πολυκαταλάβαινα γιατί, αλλά θεώρησα σωστό να κρύψω το παιδικό πρόσωπό μου στις παλάμες της μητέρας μου: δεν μου άρεσε που έβλεπα να κυλούν δάκρυα από τα μάτια της...

Θυμάμαι την αργή, βασανιστική σχεδόν επιβίβαση στο αεροπλάνο και μια πτήση βουβή. Οι περισσότεροι κοιτούσαν έξω και ψηλά: κάπου εκεί όπου στις 8 Φεβρουαρίου 1980 ταξίδευε για πάντα η ψυχή του Νίκου Ξυλούρη...

8 Φεβρουαρίου 1931: γεννιέται ο James Dean


Πρωταγωνίστησε σε τρεις ταινίες μόλις σε ένα χρόνο. Μέσα από τους ρόλους του εξέφρασε τα αδιέξοδα της αμερικανικής νεολαίας της δεκαετίας του '50.

Ως "επαναστάτης χωρίς αιτία", γοήτευσε γενιές νέων σε όλο τον κόσμο με το κράμα ευαισθησίας και δυναμισμού, τον ανασηκωμένο κόκκινο γιακά και το μονίμως κρεμασμένο στα χείλη τσιγάρο.

Ο James Byron Dean γεννήθηκε στις 8 Φεβρουαρίου 1931.

Τετάρτη, Φεβρουαρίου 06, 2019

6 Φεβρουαρίου 1945: γεννιέται ο Bob Marley


[...]
Don't let them change ya, oh
Or even rearrange ya
Oh, no
We've got a life to live
They say: only, only
Only the fittest of the fittest shall survive
Stay alive
Eh
Could you be loved and be loved?
Could you be loved, wo now! and be loved?
O Bob Marley γεννήθηκε μια μέρα σαν... χθες, στις 6 Φεβρουαρίου 1945.
Υ.Γ. Μια αμμουδιά και μπύρες στο 3 επειγόντως!