"(...) Το ένστικτο του Έλληνα νησιώτη λειτουργούσε με ασφάλεια μέσα στα ξανοίγματα του κοσμοπολίτη Ευρωπαίου. Πολύ γρήγορα άρχισε ν' αντιλαμβάνεται ότι όλη αυτή η ιστορία για το χάσμα που ανοίγεται ανάμεσα στη νεότερη τέχνη και την παράδοση δεν είναι παρά ένας μύθος. Ότι, απεναντίας, οι ρίζες των νέων αντιλήψεων βρίσκονται βυθισμένες ουσιαστικά μέσα στ' αρχαία εκείνα χώματα που τα διαπότισαν οι έγνοιες για την ανακάλυψη μερικών αναλλοίωτων κανόνων.
Ο Le Corbusier είχε μιλήσει κάποτε για ένα ορθογώνιο τρίγωνο, που είναι ο ελληνικός πολιτισμός, και που έχει για κορυφή του τον Παρθενώνα. Την ανιούσα του τριγώνου αυτού μελετά και παρακολουθεί αναδρομικά ο ζωγράφος μας.
(...)
Ο λαός, που δεν έχει αφήσει τη μνήμη του να συρθεί στη σκόνη των μουσείων, κατέχει αυτό το μυστικό, είναι ο φορέας του ο ασύνειδος. Κι ο Χατζηκυριάκος Γκίκας, ξαναγυρίζοντας στην Ελλάδα, το βλέπει αυτό κάθε μέρα, κάθε στιγμή. Δεν απορεί διόλου όταν κάποτε, σ' ένα ταξίδι του, ο Γαλλοελβετός πρωτεργάτης της σύγχρονης οικοδομικής απομένει πλάι του θαμπωμένος μπροστά στο θέαμα της Σαντορίνης. Εδώ, αλήθεια, τα γυμνά βράχια, το φως, οι άνεμοι κι ανάγκες των απλών ανθρώπων, έχουν υπαγορεύσει τα πάντα. Βλέπεις ένα κομμάτι χρωματιστής καμένης γης, ένα τόξο ή μια γωνία ορθή από κάτασπρη ταπεινή ύλη· τα βλέπεις· κι αμέσως την ίδια ώρα, νιώθεις τη θέρμη του ήλιου επάνω σου, ακούς το τζιτζίκι που τραγουδάει, μαντεύεις πού ωριμάζει το σύκο, πού μαυρίζει το σταφύλι, πού προσμένει το νερό της στέρνας. (...)
Ο Χατζηκυριάκος Γκίκας, όπως άλλωστε και οι άλλοι νέοι ζωγράφοι που εργάζονται συνειδητά και προτιμούν την άμεση επαφή με τα πρώτα στρώματα της καταγωγής τους, έδωσε ιδιαίτερη σημασία στη μελέτη της αισθητικής του ανατολικού κόσμου. Κινημένος στην αρχή από τη μνήμη της παράδοσης αυτής, (...) οδηγήθηκε ύστερα μόνος του ως την τέχνη της Άπω Ανατολής, κατάγινε με τα έργα των Γιαπωνέζων και Κινέζων ζωγράφων, κάτι περισσότερο, μπήκε στη νοοτροπία τους και την ιδιαίτερη τεχνική τους.(...)"
Ελύτης, Ο. (1974). Ανοιχτά Χαρτιά.
Ο Νίκος Χατζηκυριάκος Γκίκας γεννήθηκε μια μέρα σαν σήμερα, στις 26 Φεβρουαρίου 1906.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου