Γιώργος Παπανδρέου: Reimagining Socialism

Άρθρο του Γιώργου Α. Παπανδρέου στο ηλεκτρονικό περιοδικό The Nation: 'The Challenge of Global Governance - Reimagining Socialism'

Είμαι ο Πρόεδρος της Σοσιαλιστικής Διεθνούς. Στην Ευρώπη, αυτή η δήλωση δεν αντιμετωπίζεται με επιφύλαξη ενώ, αντίθετα, μέχρι πριν λίγο καιρό, όταν συστηνόμουν έτσι στους Αμερικανούς, τους προκαλούσα σοκ και δέος. Μολονότι η οργάνωσή μας έχει ως μέλη 170 κόμματα από τις πέντε ηπείρους, αρκετά από τα οποία τώρα κυβερνούν, προφανώς, ο σοσιαλισμός ήταν για εκείνους μια αισχρή λέξη. Ευτυχώς, αυτό δεν συμβαίνει πια.

Το γεγονός ότι ο Πρόεδρος, Barack Obama, εξελέγη, αν και οι Ρεπουμπλικάνοι τον στιγμάτισαν ως σοσιαλιστή, δείχνει πόσο πολύ έχουν αποδεχτεί οι Αμερικανοί την ανάγκη μιας κοινωνικά πιο δίκαιης εναλλακτικής λύσης, αντί για τον σκληρό και αδιάλλακτο καπιταλισμό.

Όμως, πολλά από τα μέτρα που ελήφθησαν στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη, για να βοηθηθούν οικονομικώς οι χρεοκοπημένες τράπεζες και να υποστηριχτούν οι προβληματικές βιομηχανίες, φαίνεται να έχουν σχεδιαστεί για να διαιωνίσουν ένα πολιτικά διεφθαρμένο και ηθικά χρεοκοπημένο παγκόσμιο οικονομικό σύστημα. Προσηλωμένες στη διάσωση των τραπεζών, οι κυβερνήσεις δίνουν πολύ λίγη σημασία στους απλούς ανθρώπους, οι οποίοι χάνουν τα σπίτια τους, τις δουλειές τους, τις οικονομίες τους και τις συντάξεις τους, λόγω οικονομικών αποφάσεων που είναι πέρα από τον έλεγχό τους.


Η αποτυχία των κυβερνήσεων να επιβάλουν ουσιαστικούς ρυθμιστικούς ελέγχους στις γιγαντιαίες εταιρείες και στην ελίτ των τραπεζών έχει υπονομεύσει την ακεραιότητα των δημοκρατιών μας. Δεν είναι παράξενο που οι φορολογούμενοι είναι εξοργισμένοι: έχουν κληρονομήσει επισφαλή χρέη τρισεκατομμυρίων δολαρίων, ενώ οι τραπεζίτες απομακρύνονται, έχοντας αποκομίσει ατομικά πλούτη εκατομμυρίων δολαρίων.

Η «διάσωση μέσω του σοσιαλισμού» («rescue socialism») θα αποτύχει, αν δεν λάβει σοβαρά μέτρα αντί για απλά μέτρα-ασπιρίνες. Η πρόκληση για εμάς τους προοδευτικούς πολιτικούς είναι να οδηγήσουμε τους πολίτες μας από την απόγνωση στην ελπίδα. Θα μπορέσουμε να αποκαταστήσουμε την εμπιστοσύνη, μόνο αν δημιουργήσουμε δημοκρατικότερους θεσμούς, που θα αντικατοπτρίζουν και θα ανταποκρίνονται καλύτερα στην πραγματικότητα του 21ου αιώνα.

Αυτή η οικονομική κρίση δεν θα λυθεί από τους τεχνοκράτες. Είναι ουσιαστικά ένα πολιτικό ζήτημα. Χρειαζόμαστε καλύτερη διακυβέρνηση, όχι μόνο καλύτερο οικονομικό ρυθμιστικό έλεγχο. Το θέμα δεν είναι μόνο η ανακατανομή του πλούτου -είναι η ανάληψη της ευθύνης. Ο σοσιαλισμός είναι απολύτως σε θέση να καλύψει αυτό το κενό ηγεσίας, αφού μπορούμε να προσφέρουμε ένα αποτελεσματικό αντίδοτο στις υπερβολές της παγκοσμιοποίησης.

Στην ερώτηση των Ehrenreich και Fletcher, «Έχουμε σχέδιο;», η απάντηση είναι ναι, έχουμε. Στη Σοσιαλιστική Διεθνή, έχουμε αναλάβει μια διαδικασία διερεύνησης για την εφαρμογή ενός νέου πράσινου μοντέλου οικονομικής διακυβέρνησης, που υποστηρίζει την αειφόρο ανάπτυξη.

Τον Σεπτέμβριο, συστήσαμε την Επιτροπή Διεθνών Οικονομικών Ζητημάτων, υπό την προεδρία του βραβευμένου με Νόμπελ Joseph Stiglitz, η οποία απαρτίζεται από πολιτικούς ηγέτες, υπουργούς και εμπειρογνώμονες από όλο τον κόσμο. Στόχος μας είναι να διασφαλίσουμε ότι οι αγορές θα εξυπηρετούν το λαό, όχι το αντίστροφο. Γι’ αυτό το λόγο, ζητούμε μεγαλύτερη οικονομική διαφάνεια, ισχυρότερες ρυθμιστικές διατάξεις, κλείσιμο των φορολογικών παραδείσων και τη δημιουργία ενός Διεθνούς Οικονομικού Οργανισμού, ο οποίος θα επιβάλει παγκόσμια πρότυπα.

Έχουμε καθορίσει σαφείς πρωτοβουλίες, οι οποίες περιλαμβάνουν εκτεταμένες μεταρρυθμίσεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, της Παγκόσμιας Τράπεζας και του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, προκειμένου να εξασφαλίσουμε ότι οι αναδυόμενες οικονομίες θα εκπροσωπούνται ικανοποιητικά και ότι οι αναπτυσσόμενες χώρες δεν θα στερούνται πιστώσεων και κεφαλαίων.

Αν και το πλαίσιο των G-20 είναι ένα βήμα προόδου στην αναζήτηση συντονισμένων αντιδράσεων σε παγκόσμιο επίπεδο, δεν αντικατοπτρίζει την αλληλεξάρτηση όλων των εθνών.

Η πρόκληση της παγκόσμιας διακυβέρνησης είναι τεράστια, αλλά ο κίνδυνος της απραξίας για την αποκατάσταση της νομιμότητας των θεσμών μας είναι μεγαλύτερος.

Αν δεν επενδύσουμε στην τεχνολογία χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και στη βιομηχανική απορρύπανση, η οικονομική ανάκαμψη δεν θα είναι βιώσιμη, αφού οι κλιματικές αλλαγές θα ξεφύγουν τελείως από τον έλεγχό μας.

Αν δεν εκδημοκρατίσουμε την παγκοσμιοποίηση, ο φονταμενταλισμός κι ο λαϊκισμός θα διογκωθούν.

Αν δεν ασχοληθούμε με τα κοινωνικά προβλήματα και δεν αντιμετωπίσουμε το λαϊκό αίσθημα της αδυναμίας και της αδικίας, θα προκύψουν πιο βίαιες διαμαρτυρίες, σαν εκείνες που ξέσπασαν το Δεκέμβριο σε όλη την Ελλάδα. Αυτή η παρατεταμένη αστική αναταραχή είναι μια επείγουσα προειδοποίηση ότι η Δεξιά δεν μπορεί να συνεχίσει απλά να προσποιείται πως δεν συμβαίνει κάτι ιδιαίτερο.

Αν και το γεγονός ότι ο σοσιαλισμός είναι πάλι στη μόδα αποτελεί για μένα μια ευχάριστη έκπληξη, έχω επίσης επίγνωση ότι πρέπει να επαναπροσδιοριστεί. Δεν έχει νόημα να ανακυκλώνουμε παλιές πρακτικές και διαδικασίες ή να μεταρρυθμίζουμε θεσμούς που έχουν αποτύχει επανειλημμένα στο παρελθόν.

Ήρθε η ώρα να επαναπροσδιορίσουμε τους κανόνες. Ο κόσμος μας έχει αλλάξει και οι πρακτικές μας πρέπει να ανταποκριθούν στην πίεση που μας επιβάλλει η δύσκολη θέση μας.