10 Μαρτίου 1944: Σχηματισμός της "κυβέρνησης του βουνού"

Στις 10 Μαρτίου 1944, έφτασε στο Κάιρο η είδηση του σχηματισμού της ΠΕΕΑ (Πολιτικής Επιτροπής Εθνικής Απελευθερώσεως), της "κυβέρνησης του βουνού", όπως επικράτησε να λέγεται, η οποία θα διοικούσε περιοχές που είχαν απελευθερώσει αντάρτες του ΕΛΑΣ.

10 Μαρτίου 2006: Σε εξέλιξη το σκάνδαλο των τηλεφωνικών υποκλοπών, νέες αποκαλύψεις για βασανιστήρια στις φυλακές του Αμπού Γκράιμπ, περαιτέρω περιορισμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Βρετανοί πουλούσαν ατομικά όπλα στο Ισραήλ, συνέχεια πολέμου στο Ιράκ, απειλές στο Ιράν. Όλα έρχονται και κολλάνε σαν ψηφίδες στο τεράστιο παζλ της ιστορίας.

Στο προσκέφαλο «Η Νυχτερίδα», ο τρίτος τόμος της τριλογίας «Ακυβέρνητες Πολιτείες» του Στρατή Τσίρκα. Και δεν ξεδιπλώνεται εκκωφαντικά μονάχα η μαεστρία του λόγου του συγγραφέα. Ένα σωρό «αποκαλύψεις» ταράζουν τον ύπνο μου, στοιχειώνουν τα καθημερινά μου βήματα, συνδέουν το χθες με το σήμερα.

Ο λόγος για το ρόλο της συμμαχικής και ειδικότερα της βρετανικής διπλωματίας καθώς και των συνεπειών τους πριν και μετά την απελευθέρωση από τους Γερμανούς.

Ξεχωρίζω τα παρακάτω:

1) Την ιδεολογική ευθυγράμμιση του βασιλιά το 1942 με τους Συμμάχους για την κατάργηση του καθεστώτος της Τετάρτης Αυγούστου.

2) Την δυσαρέσκεια τόσο των νοσταλγών της μεταξικής δικτατορίας (φιλομεταξικο ? βασιλικό μέτωπο), όσο και της δημοκρατικής παράταξης η οποία όχι μόνο δεν θεωρούσε τις αλλαγές ριζοσπαστικές, αλλά μάλλον τις έβλεπε ως συνέχεια της προηγούμενης κατάστασης.

3) Την αντιφασιστική δράση που ανέλαβε η ελληνική παροικία στη Μέση Ανατολή και την νικηφόρα μάχη στο Ελ Αλαμέιν που σημάδεψε την έκβαση του πολέμου.

5) Την απήχηση της δραστηριότητας του ΕΑΜ και την συγκρότηση του στρατιωτικού του σκέλους, του ΕΛΑΣ που κυριάρχησε στον ένοπλο αγώνα κατά του κατακτητή.

6) Την όξυνση της αντιπαράθεσης μεταξύ των δυο αντίθετων πολιτικά ομάδων στις αρχές του Μάρτη του 1943, γνωστό και ως «κίνημα του Μάρτη του 1943». Επεισόδια εκτυλίχθηκαν μεταξύ των τάξεων των στρατιωτικών στη Μέση Ανατολή κατόπιν απομακρύνσεων δημοκρατικών αξιωματικών με εντολές της εξόριστης ελληνικής κυβέρνησης που έδρευε στο Κάιρο.

7) Την αποστολή δυο ταξιαρχιών για γυμνάσια δήθεν στην έρημο της Συρίας, ως τη Ράκκα της Μεσοποταμίας. Επρόκειτο για μια εξαντλητική πορεία 1100 χιλιομέτρων ξεκινώντας από τη Δαμασκό. Απώτερος στόχος του βρετανικού στρατηγείου, στο οποίο υπαγόταν ο ελληνικός στρατός, ήταν να κάμψει το ηθικό του στρατού. Οι Έλληνες μαχητές αντιμετώπισαν ηρωικά τη δοκιμασία οργανώνοντας ταυτόχρονα υποδειγματικά το στράτευμα.

8) Την δολοφονία του δημοκρατικού οπλίτη Πυγμαλίωνα Παπαστεργίου από έναν λοχία της Στρατιωτικής Αστυνομίας, η οποία πυροδότησε απρόβλεπτες εξελίξεις. Ο Πυγμαλίωνας Παπαστεργίου επρόκειτο να εκτίσει την ποινή που του είχε επιβληθεί για πειθαρχικό παράπτωμα σε, άκουσον άκουσον, βρετανική φυλακή κολαστήριο! Αγανακτισμένοι στρατιώτες καταδίωξαν τον δολοφόνο, τον εκτέλεσαν και κακοποίησαν αξιωματικούς του αντίπαλου πολιτικού «στρατοπέδου». Η ελληνική ηγεσία και οι Βρετανοί προέβησαν σε συλλήψεις, στρατοδικεία, ποινές, διαδοχικές εκκαθαρίσεις και τελικά τη διάλυση ολόκληρης Ταξιαρχίας. Την ίδια περίοδο και το Ναυτικό συνταράσσεται από παρόμοιο συμβάν κατά το οποίο μετά από εντολή του Σοφοκλή Βενιζέλου έγινε χρήση δακρυγόνων και συλλήψεις Ελλήνων ναυτών.

9) Την άφιξη αντιπροσωπείας από όλες τις αντιστασιακές οργανώσεις της Ελλάδας μετά από πρωτοβουλία του βρετανικού Στρατηγείου προκειμένου να καθορισθούν τόσο ο συντονισμός του απελευθερωτικού αγώνα, όσο και το πολιτικό και πολιτειακό καθεστώς μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας τον Αύγουστο του 1943 στο Κάιρο. Ο Γεώργιος ΒΆ με την υποστήριξη του Τσώρτσιλ όχι μόνο αρνήθηκε κατηγορηματικά να δεσμευθεί, αλλά φρόντισε με παρασκηνιακές ενέργειες να εκδιωχθούν από το Κάιρο οι αντιπροσωπείες, κάτι που τελικά ανεκλήθη μετά από κυβερνητική επέμβαση.

10) Το αίτημα για κυβέρνηση εθνικής ενότητας με τη συμμετοχή όλων των κομμάτων και των αντιστασιακών οργανώσεων, σύμφωνα με όσα είχαν σε προηγούμενες συνεννοήσεις υποσχεθεί οι ελληνικές και βρετανικές Αρχές οδηγήθηκε στο κενό μετά από τις αντιδράσεις του βασιλιά, του Τσώρτσιλ και του Τσουδερού.

11) Οι Βρετανοί παραγκώνισαν το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ από τη συμμετοχή του στα δημόσια πράγματα της Σάμου, παρά τον ηρωικό αγώνα του για την απελευθέρωση του νησιού από τους Ιταλούς το Σεπτέμβριο του 1943. Επιπλέον, όταν εκδηλώθηκε η γερμανική επίθεση στο νησί το βρετανικό Στρατηγείο «εγκατέλειψε αμαχητί τη Σάμο παρά την αντίθετη άποψη των ελληνικών αντιστασιακών δυνάμεων. Μάλιστα οι ¶γγλοι διέταξαν τους Ελασίτες να τους ακολουθήσουν στην εκκένωση του νησιού. Και ενώ είχαν υποσχεθεί ότι θα εντάξουν τους αντάρτες σε μάχιμη μονάδα του ελληνικού στρατού στη Μέση Ανατολή, μόλις έγινε η μεταφορά τους στην Παλαιστίνη, τους έκλεισαν σε στρατόπεδα προσφύγων.

12) «Στις 10 Μαρτίου, έφτασε στο Κάιρο η είδηση του σχηματισμού της ΠΕΕΑ (Πολιτικής Επιτροπής Εθνικής Απελευθερώσεως), της ΅Άκυβέρνησης του βουνούΆΆ, όπως επικράτησε να λέγεται», η οποία θα διοικούσε περιοχές που είχαν απελευθερώσει αντάρτες του ΕΛΑΣ. «Η ΠΕΕΑ έθετε ως στόχους την εκδίωξη του κατακτητή, την ομαλή μετάβαση σε ένα δημοκρατικό καθεστώς μετά την απελευθέρωση και την καθιέρωση της λαϊκής κυριαρχίας.

13) Η ηγεσία της Αριστεράς στη Μέση Ανατολή, αντιφασιστικές οργανώσεις στις ένοπλες δυνάμεις συμπαραστέκονται στην πρωτοβουλία της ΠΕΕΑ και υποστηρίζουν το αίτημα για κυβέρνηση εθνικής ενότητας με ισότιμη συμμετοχή των αντιστασιακών οργανώσεων και κομμάτων. Ενώ η κινητοποίηση ξεκίνησε ως ειρηνική εκδήλωση, εξελίχθηκε σε εξέγερση του Στρατού και του Στόλου στη Μέση Ανατολή, γνωστή ως κίνημα του Απρίλη του Ά44. Η κυβέρνηση Τσουδερού και η παλαιοκομματική ηγεσία συντάχθηκε με τη γραμμή του βασιλιά και των Βρετανών

14) Στις 31 Μαρτίου 1944 ο Τσουδερός συναντιέται με επιτροπή από ανώτερους αξιωματικούς τους Στρατού και της Αεροπορίας, την Εθνική Επιτροπή Ενότητας Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων Μέσης Ανατολής. Στη συνάντηση επανέλαβε αόριστες υποσχέσεις και μετά το πέρας της δόθηκε εντολή για τη σύλληψη των μελών της επιτροπής. Ακολούθησαν μια σειρά επεισοδίων και τελικά οι Βρετανοί αποφάσισαν να επιβάλλουν την πειθαρχία «δια των όπλων». Ανάλογα εξέλιξη είχαν τα πράγματα και στο Ναυτικό.

15) Την κρίση παρακολουθεί στενά ο Τσώρτσιλ ο οποίος δίνει εντολές για την καταστολή της εξέγερσης, αρχικά ειρηνικά, αλλά και στην ανάγκη και με βομβαρδισμό των ελληνικών πλοίων με τηλεβόλα. Η ανάληψη της πρωθυπουργίας από το Σ. Βενιζέλο οδήγησε στην ενεργότερη ανάμειξη των Βρετανών. Αποκλεισμοί ελληνικών αγκυροβολημένων πλοίων στο λιμάνι της Αλεξάνδρειας, διακοπή ανεφοδιασμού τους με νερό και τρόφιμα.

16) Στις 22 προς 23 Απρίλη του 1944 έφοδος Βρετανών σε συνεργασία με ελληνικό άγημα καταλήγει στην κατάληψη δυο ελληνικών πλοίων. Έντεκα νεκροί και τριάντα τραυματίες είναι ο απολογισμός. Ξεσπούν ταραχές σε άλλες Ταξιαρχίες με πρωταγωνιστές δημοκρατικούς στρατιώτες και αξιωματικούς της άλλης πλευράς.

17) Για την αντιμετώπιση της κρίσης και παρά τις αντίθετες διαβεβαιώσεις, ο Βρετανός Αρχιστράτηγος, έδωσε διαταγή για τον αφοπλισμό της ελληνικής Ταξιαρχίας, απόφαση που προκάλεσε φυσικά την άρνηση των Ελλήνων οπλιτών και αξιωματικών να παραδώσουν τα όπλα τους. Αποτέλεσμα ήταν η πολιορκία της Ταξιαρχίας από το στρατηγό Paget και ο αποκλεισμός της από νερό και τρόφιμα για δυο εβδομάδες. Ακολούθησαν ο αφοπλισμός του Συντάγματος Τεθωρακισμένων, του Ναυτικού, του Στρατού και της Αεροπορίας.

18) Υπολογίζονται σε δέκα (10) έως είκοσι (20) χιλιάδες οι δημοκρατικοί που κλείστηκαν σε στρατόπεδα (τα λεγόμενα «σύρματα») στην έρημο, στην Αίγυπτο, στη Λιβύη και ως την Ερυθραία. Ακολούθησαν δίκες και καταδίκες έως την εσχάτη των ποινών. Αργότερα δόθηκε αμνηστεία.

19) Το Μάιο του 1944 πραγματοποιήθηκε στο Λίβανο σύσκεψη για την κυβέρνηση εθνικής ενότητας, στην οποία συμμετείχαν όλα τα πολιτικά κόμματα και οι αντιστασιακές οργανώσεις. Επικράτησε ένα κλίμα εκφοβισμού. Ο Γεώργιος Παπανδρέου εξαπέλυσε μύδρους κατά του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ, χαρακτηρίζοντας τους αγωνιστές τρομοκράτες και δολοφόνους. Στο Σύμφωνο του Λιβάνου καταδικάστηκε το κίνημα του Απριλίου, φέροντας την υπογραφή και του ίδιου του ΕΑΜ, πριν καν ενημερωθεί για τα πραγματικά γεγονότα. Βρετανικά αεροπλάνα κοινοποίησαν με χιλιάδες προκηρύξεις το κείμενο πετώντας πάνω από τα στρατόπεδα της ερήμου.

20) Έξι αντιπρόσωποι της ΠΕΕΑ συμμετείχαν στην κυβέρνηση που σχηματίστηκε στο Λίβανο, με την ονομασία Κυβέρνηση Εθνικής Ενώσεως. Με την υπογραφή του Συμφώνου της Καζέρτας στις 27 Σεπτεμβρίου 1944, οι αντιπρόσωποι του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ δέχονταν να τεθούν οι αντιστασιακές δυνάμεις υπό τις διαταγές του βρετανικού Στρατηγείου.

Η συνέχεια θα δινόταν σε ελληνικό έδαφος...