Κοινωνία, οικογένεια και σχολικό περιβάλλον με αφορμή το μικρό ¶λεξ

Καθηγήτρια των ΤΕΙ στη Βέροια που βρίσκεται στο σημείο των ερευνών αλλά θέλει να διατηρήσει την ανωνυμία της, έχει ξεκάθαρη απόψη για τις ευθύνες: «Εμείς φταίμε, όχι τα παιδιά. Πού είναι οι δάσκαλοι; Δεν έβλεπαν τι συμβαίνει; Πού είναι οι γονείς; Πώς έγιναν έτσι τα παιδιά τους; Κακοποιοί έντεκα και δώδεκα χρόνων; Αν συμβαίνει αυτό κι έχουν σκοτώσει το παιδί, όπως λένε, είμαστε όλοι υπεύθυνοι.

Περνάω από δω απ' την Παρασκευή το βράδυ που άρχισαν να σκάβουν στα ερείπια. Και τι βλέπω; Αντί να είμαστε συγκλονισμένοι ως πόλη, ως κοινωνία, το μπαλκόνι της πλατείας είναι γεμάτο περίεργους, μικρούς και μεγάλους, που τρώνε σάντουιτς και πίνουν πορτοκαλάδες περιμένοντας να βρεθεί το πτώμα ενός παιδιού στα χαλάσματα. Αρένα είναι αυτό, κύριε...».

Σενάρια φρίκης με την εξαφάνιση του 11χρονου Αλεξ

Ας πιάσουμε την υπόθεση από το μικρό Ιταλό Τομάσο, ας προχωρήσουμε στον επίσης μικρό ¶λεξ. Κι ας προεκτέινουμε το φρικιαστικό μας ταξίδι στη Βρετανία με το σκάνδαλο παιδικής εκμετάλλευσης. Τρέμουλο μας πιάνει καθώς καθρεφτιζόμαστε μπροστά στον εαυτό μας. Γιατί εμείς είμαστε όλοι αυτοί που συνεργούμε σιωπηρά μπροστά σε αυτά που καθημερινά διαδραματίζονται με θύματα τα παιδιά.

Μια κοινωνία ταμπουρωμένη πίσω από την κλειστή πόρτα του καλογυαλισμένου διαμερίσματος με την τηλεόραση να παίζει τις ειδήσεις των 8.00. Με το DVD αφημένο για επιστροφή και το νερό να τρέχει καθώς ο μπαμπάς ξυρίζεται. Με τις σακούλες από το σούπερ μάρκετ να περιμένουν να αδειάσουν τα τρόφιμα και να μπουν στα ράφια. Με το λερωμένο πουκάμισο από τον μπερδεμένο με καυσαέρια ιδρώτα. Για ένα κομμάτι ψωμί, ξεχάσαμε τόσα πολλά...

Πώς μπορούμε ως δάσκαλοι να παρέμβουμε; Αυτό μου καίει το μυαλό από το Σάββατο το πρωί, όταν άκουσα την ιστορία για τον ¶λεξ. Στις μέρες οι εκπαιδευτικοί φέρουμε μεγαλύτερη ευθύνη. Καθώς περνάμε σχεδόν τη μισή ημέρα με τα παιδιά, είμαστε οι άλλοι τους γονείς. Οφείλουμε να είμαστε δίπλα τους, κι αυτό γνωρίζω ότι δεν είναι εύκολο. Σήμερα μιλούσα σχετικά με συναδέλφους εκπαιδευτικούς για τα παραβατικά παιδιά του δικού μας σχολείου. Και είναι πολλά.

Πώς πλησιάζεις ένα τέτοιο παιδί; Πώς προστατεύεις τους συμμαθητές του; Πώς μιλάς μαζί του; Πώς εντοπίζεις τις "κλίκες"; Γίνεσαι από δάσκαλος ντεντέκτιβ; Γίνεσαι φίλος; Βρίσκεις το συνδυσμό; Πού είναι οι παιδοψυχολόγοι σε κάθε σχολείο;

Έχουμε πολλές φορές επιχειρήσει να έρθουμε σε επαφή με τους γονείς παραβατικών παιδιών. Τις περισσότερες φορές δεν βρίσκονται καν στη χώρα. Έχουν αφήσει τα παιδιά σε γιαγιά και παππού. Είναι παραμελημένα και μόνα. ¶λλες πάλι φορές, όταν εμφανίζονται γονείς, έρχονται ένας ένας. Ο χωρισμός των γονιών είναι κάτι που συναντάμε συχνά σε περιπτώσεις παραβατικών παιδιών και συνήθως ο ένας γονιός κατηγορεί μπροστά μας τον άλλον.

Τα παραπάνω επιβεβαιώνει δραματικά και η κοινωνική ταυτότητα των πέντε παιδιών:

Θύτες και θύματα μαζί μιας κοινωνίας, που θυμίζει «Συνοικία το Ονειρο», που περιθωριοποιεί, αποβάλλει και ισοπεδώνει τις προσωπικότητες των παιδιών που δεν έχουν οικογενειακά στηρίγματα, που βασίζονται στο πουθενά. Παιδιά διαλυμένων οικογενειών τα τρία, με πολλά οικονομικά προβλήματα το τέταρτο και μόνο το πέμπτο από συγκροτημένη οικογένεια, είναι η εικόνα των πέντε παιδιών που εμφανίζονται ως οι δράστες της πρωτόγνωρης για την Ελλάδα εγκληματικής ενέργειας, θύματα, τελικά, και αυτά της άγριας πραγματικότητας:

1,2. Τα δύο Ελληνόπουλα, παιδιά πενταμελούς οικογένειας. Ο πατέρας τους είναι στη Γερμανία και η μητέρα τους εργάζεται ως οδοκαθαρίστρια στον Δήμο Βέροιας για να μπορέσει να αντιμετωπίσει το πρόβλημα της επιβίωσής τους. Τα παιδιά μεγαλώνουν με τη γιαγιά τους.

3. Το Ρουμανόπουλο, με τον πατέρα του να έχει φύγει στη Ρουμανία, ζει με τη μητέρα του.

4. Εντονα προβλήματα επιβίωσης αντιμετωπίζει το ένα Αλβανόπουλο, παιδί τετραμελούς οικογένειας. Η ανέχεια και η φτώχεια είναι σε τέτοιο βαθμό, ώστε στο σχολείο είχαν αποφασίσει την κάλυψη αγορών σάντουιτς ή γάλακτος στο κυλικείο και της αγοράς τετραδίων και άλλων σχολικών ειδών. Το παιδί εγκατέλειψε το σχολείο μετά την εξαφάνιση του Αλεξ.

5. Το άλλο Αλβανόπουλο είναι μέλος τριμελούς οικογένειας. Είναι η μοναδική καλά συγκροτημένη οικογένεια, όπως λένε στη Βέροια, και το παιδί εμφανίστηκε στα κανάλια και ζήτησε συγγνώμη από τη μητέρα του Αλεξ.

Πολύ σπάνια μετά από παρέμβασή μας τα πράγματα ηρεμούν. Μετά από λίγες ημέρες ξαναρχίζουν τα ίδια. Έχω τύχει σε σχολείο που το παραβατικό παιδί, μετά από σειρά συμβουλών και τιμωριών, άλλαξε σχολικό περιβάλλον. Ήμουν αρνητικός στην απόφαση αυτή. Μου ακουγόταν κάτι όπως: "Μακριά από το δικό μας κώλο, κι όπου θέλει ας είναι". Υποστήριξα θα λύναμε το πρόβλημά μας, αλλά το πρόβληαμ του παιδιού θα παρέμενε, αν δεν διογκωνόταν. Μάταια... Το παιδί έφυγε από το σχολείο, δεν ξαναμάθαμε νέα του...

Κι εδώ παίζει τον καθοριστικό ρόλο ο διευθυντής ή η διευθύντρια. Είναι αυτός ή αυτή που μπορούν, αν το θέλουν, να αποτρέψουν, ως ένα βαθμό, τα χειρότερα ή ακόμη και να καταστούν οι ηθικοί αυτουργοί όσων συμβούν. Κι είναι μια θέση που θέλει γερά κότσια, πείρα και ψυχή. Απαιτεί να δίνεις καθημερινά από το υστέρημα της ψυχής σου, αν θέλεις να μείνουν όρθιοι οι τοίχοι του σχολείου... Γιατί, κακά τα ψέμματα, υπάρχουν σχολεία στα οποία επικρατεί κλίμα τρομοκρατίας.

Για τον μικρό ¶λεξ:

«Εκανε παρέα κυρίως με κορίτσια γιατί τα αγόρια δεν τον χώνευαν. Παραπονιόταν στους δασκάλους και στον διευθυντή ότι τον χτυπάνε. Και εμείς λέγαμε "κύριε πάλι χτυπάνε τον Αλεξ", αλλά ο διευθυντής μας δεν έκανε τίποτε», υποστηρίζουν οι φίλες του.

Διαμαρτυρήθηκε, αλλά...

Μεγάλη ευθύνη φέρουν και οι σύλλογοι γονεών και κηδεμόνων. Στην καλύτερη των περιπτώσεων απαρίζεται από 5-6 φιλότιμους γονείς που τρέχουν για λογαριασμό όλων. Και θεωρώ ειλικρινές, αλλά αποκαρδιωτικό να δηλώνει γονιός:

«Επίσημα καταγγελίες για παραβατική συμπεριφορά μαθητών δεν είχαμε. Εκτός από μικρά περιστατικά του τύπου "χάθηκαν δύο ευρώ από μια τσέπη και μάλωσαν δύο παιδιά στο διάλειμμα"... Πρόκειται για παραβατικότητα που υπάρχει σ' όλα τα σχολεία της χώρας. Δεν ήρθε ποτέ κανένας να ζητήσει βοήθεια από τον σύλλογο, πριν από την εξαφάνιση» υποστήριξε ο πρόεδρος της Ενωσης Συλλόγων Γονέων και Κηδεμόνων Βέροιας Βασίλης Παπαδόπουλος ο οποίος βρίσκεται 9 χρόνια σ' αυτό το πόστο. Ακόμη εξέφρασε την ανησυχία και τον προβληματισμό γονέων και μαθητών για το περιστατικό.

Αλλά και ο κοινωνικοοικονομικός ρατσισμός είναι παρών:

"Το 1ο Δημοτικό Βεροίας θεωρείται το καλύτερο σχολείο, στο οποίο φοιτούν κυρίως παιδιά από μεγαλοαστικές οικογένειες, οι οποίες έδειξαν δυσφορία όταν άρχισαν να πηγαίνουν και παιδιά που ανήκουν σε κατώτερες οικονομικές τάξεις. H διάκριση αυτή, όπως εκτιμάται, μπορεί να πυροδότησε τις αντιδράσεις των συγκεκριμένων παιδιών."

Δεν είναι επιτέλους καιρός να συνέλθουμε ως κοινωνία, ως άτομα; Δεν είναι καιρός να ξαναθέσουμε κάποιες βάσεις από την αρχή; Τι διάολο θέλουμε σε αυτή τη ζωή; Τι αγαπάμε περισσότερο; Τα παιδιά μας ή το αυτοκίνητό μας;

Έλεος. Δεν πάει άλλο.